Tu thân - tề gia - trị quốc - bình thiên hạ

Trước phải “tu thân” thì mới có thể “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Phàm những thánh nhân muốn phát huy tính thiện của con người đến khắp thiên hạ (bình thiên hạ), trước phải lãnh đạo tốt nước mình, bang mình (trị quốc). Muốn lãnh đạo tốt nước mình, bang mình, trước hết cần chỉnh đốn tốt gia đình, gia tộc mình (tề gia). Muốn chỉnh đốn tốt gia đình, gia tộc mình, trước hết phải làm cho tâm tư của mình ngay thẳng (chính tâm), đoan chính.

“Tu thân” lấy chữ “Hiếu” làm khởi đầu. Vì đạo hiếu mà trung thành. Phải yêu quê hương thì mới yêu Tổ quốc; tận hiếu thì mới tận trung. “Tu thân” là nền tảng cơ bản , tức là tu dưỡng cá nhân đến chỗ ngày càng hoàn thiện. Chỉ có “tu thân” tốt thì mới nói đến “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Con người ta ở đời thường dễ bị cảm xúc chi phối, làm sai lạc ý chí, có những cảm xúc thiên vị cá nhân ngày nay các cặp hôn nhân lấy nhau về rồi chỉ mãi lo mãi mê kiếm tiền danh vọng cho cá nhân, để đáp ứng cho dục vọng, rồi sanh tâm kiêu mạng tự cao, con cái thì ủy thác cho ông bà hay người làm người giúp việc , thậm chí đưa công nghệ ngày nay cho con cái chơi để không làm phiền hà đến mình, thật là sự đoe doạ ngày nay. Vì thế, “tu thân” chính là tự sửa mình, làm sao cho lý trí đừng bị lấn át bởi tình cảm vị kỷ.

Trong cuốn “Đại học” có viết: yêu thích ai mà vẫn thấy được chỗ xấu của người ấy; ghét bỏ ai mà vẫn thấy được chỗ tốt của người ấy, là điều hiếm có trong thiên hạ. Đây thực sự là điều ít ai làm được. Đó vừa là phẩm chất đạo đức, vừa là tiêu chuẩn để “tu thân” của một người. “Tề gia” tức là chỉnh đốn tốt gia đình, gia tộc mình. Gia đình là tế bào của xã hội, mỗi gia đình đều có vai trò quan trọng đối với xã hội, với quốc gia. Bởi vậy, khi gia đình đã yên ổn (tề gia), thì mới có thể “trị quốc, bình thiên hạ” thứ phục lòng người .